Vijf kernvragen rond bedrijfsopvolging: Hoe kan ik levenslang een inkomen uit het familiebedrijf verkrijgen?

Reeds eerder benadrukten wij op onze website dat het belangrijk is dat de bedrijfsleider tijdig nadenkt over zijn bedrijfsopvolging. Bedrijfsopvolging is namelijk een proces, waarbij onvermijdelijk heel wat vragen en bezorgdheden de kop opsteken.

Gedurende het webinar ‘Vijf kernvragen rond bedrijfsopvolging’ zetten wij de naar onze ervaring meest voorkomende bezorgdheden uiteen, en dit op menselijk, juridisch en fiscaal vlak.

Hieronder lichten wij reeds een tipje van de sluier voor u op.

1. Hoe kan ik levenslang een inkomen uit het familiebedrijf verkrijgen?

Eén van de bezorgdheden waar vele bedrijfsleiders mee kampen is de vraag of zij hun levensstandaard wel zullen kunnen aanhouden na de schenking van het familiebedrijf.

In eerste instantie willen wij meegeven dat u uiteraard niet verplicht bent om uw onderneming te schenken. De verkoop van de onderneming (zowel aan de volgende generatie als aan een derde) is eveneens een mogelijkheid inzake bedrijfsopvolging. Voor de verkoop van het familiebedrijf kan worden geopteerd vanuit de motivering dat u de verkoopprijs nu eenmaal nodig hebt om uw levensstandaard te kunnen blijven financieren. Anderzijds zijn sommige bedrijfsleiders de mening toegedaan dat het familiebedrijf niet ‘op een presenteerblaadje’ moet worden aangeboden aan de volgende generatie. Zij hebben zelf hard gewerkt om een succesvol bedrijf uit de grond te stampen, en verwachten van hun opvolger(s) niet minder.

Het nadeel aan de verkoop van de onderneming is, dat indien u de verkoopprijs niet (volledig) verteert, uw vermogen nog niet is gepland. Bij uw overlijden zal een aanzienlijke som in uw nalatenschap vallen, waarop erfbelasting verschuldigd is. Te meer gelet op de geldende vrijstelling van schenkbelasting voor de schenking van familiebedrijven, is dit een spijtige zaak.

Wenst u dan toch te schenken, maar wel enige vorm van inkomsten te behouden, zijn er twee mogelijkheden. Allereerst kan u schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. Desgevallend behoudt u als vruchtgebruiker de inkomsten en de controle (stemrecht) over de aandelen. Pas bij uw overlijden dooft het vruchtgebruik uit, en wast dit automatisch aan bij de blote eigenaar (begunstigde).

Het ‘beruchte’ VLABEL standpunt nr. 15004 met betrekking tot de gesplitste inschrijving, zal hier geen nadelige invloed hebben. Dit standpunt stelt dat gesplitste inschrijvingen (vruchtgebruik - blote eigendom) van effecten (aandelen) en geldbeleggingen vermoed worden een bevoordeling te zijn en daarom worden belast met erfbelasting bij het overlijden van de vruchtgebruiker. De heffing van erfbelasting kan worden vermeden door de schenkingsakte te laten registreren en schenkbelasting te betalen. Met dit standpunt wordt de mogelijkheid om te schenken met voorbehoud van vruchtgebruik voor een Nederlandse notaris (zodat in België niet moet worden geregistreerd en dus ook geen schenkbelasting moet worden betaald) heel wat minder aantrekkelijk. Met betrekking tot de schenking van familiebedrijven geldt evenwel een gunstregime, waardoor er kan worden geschonken en geregistreerd aan 0%.

In het kader van de overdracht van een familiebedrijf in het bijzonder adviseren wij evenwel om de volledige juridische eigendom op hetzelfde moment als de eindverantwoordelijkheid binnen het familiebedrijf over te dragen. Het lijkt namelijk niet meer dan redelijk dat aan degene die de eindverantwoordelijkheid draagt ook de zeggenschap toekomt. Dit kan door op termijn (eventueel geleidelijk aan) afstand van het voorbehouden vruchtgebruik te doen. Evenwel wordt met de afstand van het vruchtgebruik, zowel afstand van de controle als van de inkomsten gedaan. Er bestaat ook de mogelijkheid om het voorbehouden vruchtgebruik (met toestemming van de begunstigde(n)) om te zetten in een last tot het voldoen van een lijfrente.

Dit brengt ons meteen bij de tweede optie, namelijk de schenking met voorbehoud van een lijfrente. Koppelt u aan de schenking een last tot betaling van een rente, dan geeft dit u zekerheid op een gegarandeerd inkomen. De begiftigde is dan een levenslange rente verschuldigd. De rente kan bestaan uit een bepaald nominaal bedrag dan wel een percentage van de geschonken goederen. De last tot betaling van de rente kan ook optioneel worden geformuleerd. De rente is in dergelijk geval niet automatisch verschuldigd, doch enkel wanneer u hierom verzoekt. De totale omvang van de verschuldigde rentes kan worden beperkt, bijvoorbeeld tot 75% van de waarde van de geschonken goederen, om de onherroepelijkheid van de schenking niet in het gedrang te brengen en hierover discussie met VLABEL te vermijden.

Verder kan men overwegen om de aandelen, voorafgaandelijk aan de schenking, in te brengen in een vennootschapsrechtelijke controlestructuur, zoals een burgerlijke maatschap, holdingvennootschap, (Belgische) private stichting en/of stichting administratiekantoor, zodat eigendom en zeggenschap worden gesplitst. Op die manier is het mogelijk om de (economische) eigendom reeds over te dragen (bijvoorbeeld via schenking) maar om alsnog de controle/zeggenschap (juridische eigendom) over het familiebedrijf te behouden.

Tot slot is het tevens mogelijk om de aandelen gedeeltelijk te verkopen en gedeeltelijk te schenken. Desgevallend worden een deel van de aandelen geschonken aan de volgende generatie. De kinderen brengen de geschonken aandelen vervolgens in in een holdingvennootschap, die een lening aangaat bij de bank met het oog op het aankopen van de overige aandelen.

Zie hieromtrent ook "Babysteps - Stapsgewijs de overdracht van het familiebedrijf organiseren met een controlestructuur".

Zie ook:

• 2. Vijf kernvragen rond bedrijfsopvolging: Hoe kan ik ervoor zorgen dat het familiebedrijf, na de schenking, binnen de familie behouden blijft?
• 3. Vijf kernvragen rond bedrijfsopvolging: Hoe behandel ik al mijn kinderen gelijk?
• 4. Vijf kernvragen rond bedrijfsopvolging: Kan ik het familiebedrijf aan al mijn kinderen schenken, hoewel zij niet allemaal actief zijn in de onderneming?
• 5. Vijf kernvragen rond bedrijfsopvolging: Hoe kan een (jonge ondernemer zijn bedrijf schenken en later toch terugnemen? )

Wenst u hierover meer te weten? U kan zich nog steeds inschrijven voor het opkomende webinar “Vijf kernvragen rond bedrijfsopvolging (juridisch en fiscaal)” via onze website.