Ziekte of overlijden van de bedrijfsleider hoeft niet de tenondergang van de onderneming te betekenen

Onlangs verscheen in Trends (1) een artikel over de manier waarop kmo’s omgaan met noodsituaties. Uit onderzoek blijkt dat 41% van de familiale kmo’s geen idee heeft hoe het met het bedrijf verder moet indien de bedrijfsleider zou wegvallen. Een van de aangehaalde redenen hiervoor is dat men over het algemeen niet graag stilstaat bij crisissituaties en ervan uitgaat dat dit hen niet zal overkomen. Bedrijven die zich er wel mee bezighouden zijn eerder pessimistisch, aangezien blijkt dat slechts een derde van de onderzochte groep gelooft dat voortzetting van de onderneming mogelijk is.

Nochtans zijn er wel wat maatregelen die men kan nemen om het bedrijf voor te bereiden op het wegvallen van de bedrijfsleider.

Anticiperen op tegenslag:

a) Het benoemen van een opvolgende bestuurder

Een logische, maar vaak vergeten, maatregel ter voorbereiding van een dergelijke crisissituatie is de benoeming (al dan niet statutair) van een opvolgende bestuurder.

b) Maak afspraken met je medevennoot

Via een aandeelhoudersovereenkomst kunnen afspraken worden gemaakt die meer in detail betrekking hebben op de onderlinge verhouding tussen de vennoten en hun aandelenbezit, zijnde bijvoorbeeld afspraken aangaande de overdraagbaarheid van aandelen, de machtsuitoefening binnen de vennootschap, de winstbestemming en conflictbeheersing.

In dit kader kunnen tevens afspraken worden gemaakt omtrent het overlijden of langdurig ziek/wilsonbekwaam zijn van een vennoot. Zo zou men kunnen voorzien in een voordrachtsrecht met betrekking tot het benoemen van bestuurders. Anderzijds kan het wenselijk zijn dat de aandelen van wilsonbekwame dan wel overleden vennoot kunnen worden overgenomen door de andere venno(o)t(en), teneinde te vermijden dat zij vanaf dan aan tafel zitten met de partner, kinderen of andere erfgenamen van de weggevallen vennoot, door te voorzien in een aankoopoptie.

c) Het nut van de maatschap

Om de controle over het bedrijf te versterken, kan worden overwogen om de aandelen onder te brengen in een controlestructuur, zoals een maatschap.

Een maatschap is een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid, waarvan de vennoten delen hebben in het vermogen.

De maatschap wordt bestuurd door één of meerdere (opvolgende) zaakvoerders die statutair kunnen worden benoemd. De zaakvoerder, in eerste instantie de bedrijfsleider en indien hij/zij defungeert een of meerdere door hem/haar benoemde opvolgende zaakvoerder(s), beheert aldus het maatschapsvermogen en bijgevolg de ingebrachte aandelen van het bedrijf. Dit houdt in dat de maatschap zal beslissen over onder andere het al dan niet verkopen van de aandelen en de wijze waarop het stemrecht wordt uitgeoefend op de algemene vergadering van het bedrijf.

d) Plan de overdracht van het bedrijf bij leven

Verder is het aangeraden om de volgende generatie tijdig voor te bereiden op de overdracht van het familiebedrijf en reeds tijdens het leven van de bedrijfsleider de fakkel stapsgewijs / georganiseerd over te dragen.

In dit kader bestaat er bovendien een gunstregime ingevolge waarvan familiebedrijven fiscaal gunstig kunnen worden overgedragen.

c) Een testament als vangnet

Tot slot kan het aangewezen zijn om een testament op te stellen dat als (tijdelijk) vangnet kan dienen, zolang bovenstaande nog niet is geregeld.

(1) Trends, “Wat als de baas ernstig ziek wordt?”

Zie hierover ook ons eerder artikel "Een persoonlijke crisis of een crisis voor uw bedrijf?"

Op 9 december 2023 geven onze collega's hieromtrent een seminarie met 10 praktische tips bij VEVB.